Hui Malama i ke Ala Ulili
  • HuiMAU Home
  • About Us
    • Board of Directors
    • Staff
  • Mālama ʻĀina
    • Mālama ʻĀina Koholālele
    • KaHua HoAMa
  • Hoʻonaʻauao
    • HoAMa >
      • After School Program
      • Summer Program
    • La Hoihoi Ea Hamakua >
      • LHE Hamakua 2016
      • LHE Hamakua 2017
      • LHE Hamakua 2019
    • Inu a Pena
  • Moʻolelo ʻĀina
    • Hamakua
    • Moolelo no Umi Blog >
      • Umi-a-Liloa Mural
      • Umi Hula Drama
    • MAU Moʻolelo Blog
    • Palapala ʻĀina >
      • Maps >
        • Hamakua Maps
      • Hawaiian Kingdom Records >
        • Hamakua Tax Ledgers
        • Hamakua Kūʻē Petitions
        • Hamakua Census
    • Hui Resources
  • Donate
  • Contact Us

Return to Koholālele


Koholālele : Mele & ʻŌlelo Noʻeau




A Koholālele pau ka ʻino a ka makani, hao kōʻala ka ʻino a ke Aʻeloa.


At Koholālele everything is destroyed by the gales, as the forceful Aʻeloa (wind) quickly sweeps through.

- "Pii ke kai ma Hamakua." Ka Nupepa Kuokoa. Nov. 30, 1867.
* Translation by N. Peralto
Koholālele Landing. Video by N. Peralto, 2012.

He lā makani kā hoʻi kēia o Koholālele, ke lele nei ka huna o ke kai i luna o nā pali kahakō a ke koaʻe e lele ai i ka hoʻoulu ʻia e ka Ulumano ka makani hoʻoulu-a o nā makalae. E ʻino, ʻino paha auaneʻi o Hilo, ʻino ke ala, ua kū nā pali laumania a ka lawaiʻa e niki ai a kuʻukuʻu i ke kaula ke ʻaki ala ka niho.

This is a windy day indeed at Koholālele. The sea spray is rising above the cliffs where the koaʻe birds glide upon the Ulumano wind. A storm, a storm perhaps of Hilo [is approaching], making the trail treacherous along the sheer cliffs where the fisherman ties and lets down the rope, clenching his teeth [while descending].

- "Kaʻao Hoʻoniua Puʻuwai no Ka-Miki." Ka Hoku o Hawaii. Aug. 3, 1916.
* Translation by N. Peralto

He Mele Halelu no ka Lani Wm. C. Lunalilo.

Koholalele ua lele i ka makani
Ua hooleia ke oho o ke kukui
Hiwa ke ki ka lau ki o Lauka e--
Ke ka ia ’la Koolau e kea e
Niniu Hamakua o i ka makani
Kunewanewa ka lau o ka hinahina
Maui ka haka ka pali o ka Maui
Hanu ea ole i ka ino o Okala
Aohe wahi pono o Kukaiau
Au i ke alahaka o Kuilei
Kui kukui lawaia o Malanahaa e-ela-e--
Ua haaia Mahiki e ka ua
Ua moana ua au ka puukolea
Ua hai na ale lepo o Kawelowelo
Na nalu kualua o Kaeleawaa
E pakaia nei e ke kipu
I liko ieie o Kapaliloa
Hee aku la pae i Kawiliwahine
Nahaha ka papa i ka huenaha e-ela-e--
Nahu loko i ka hua ka makemake
Paa ole i ka wawahia e ka noe
I ke kono a ka manao e hele au a e-ela-e--

- Na Haalou

Ko Hawaii Ponoi, Sept. 3, 1873


Return to Koholālele

Mahalo for visiting our Hui Mālama i ke Ala ʻŪlili Website!

Hui Mālama i ke Ala ʻŪlili is a community-based nonprofit organization. Our mission is to re-establish the systems that sustain our community through educational initiatives and land-based practices that cultivate abundance, regenerate responsibilities, and promote collective health and well-being.